Thiết kế một phòng xét nghiệm vi sinh cần đảm bảo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn sinh học, chống lây nhiễm chéo, luồng di chuyển, và hiệu quả làm việc. Dưới đây là các nguyên tắc chính trong thiết kế:
1. Phân khu chức năng rõ ràng
• Khu tiếp nhận mẫu: gần cửa ra vào, có khu vực lưu trữ tạm thời mẫu.
• Khu chuẩn bị mẫu: xử lý sơ bộ mẫu trước khi đưa vào xét nghiệm.
• Khu nuôi cấy vi sinh: có tủ cấy vô trùng (biosafety cabinet), phải đảm bảo cấp độ an toàn sinh học phù hợp (BSL-2 hoặc BSL-3).
• Khu phân tích kết quả: đặt các thiết bị như PCR, máy đọc vi sinh.
• Khu lưu mẫu và hủy mẫu: tách biệt để tránh nhiễm chéo, có tủ lạnh âm sâu và thiết bị xử lý chất thải sinh học.
2. Luồng di chuyển hợp lý
• Thiết kế luồng một chiều: mẫu – xử lý – phân tích – thải bỏ.
• Luồng người và luồng mẫu phải không giao nhau, hạn chế lây nhiễm.
3. Vật liệu hoàn thiện
• Tường, sàn, trần phải kháng khuẩn, dễ vệ sinh, không thấm nước, không tạo bề mặt bám bụi.
• Cửa phòng có thể dùng cửa kính kín khí, dễ quan sát, có interlock giữa các khu nguy cơ khác nhau.
4. Hệ thống HVAC
• Áp lực âm hoặc dương theo yêu cầu từng khu.
• Hệ thống lọc HEPA để loại bỏ vi khuẩn/hạt nguy hiểm trong không khí.
• Đảm bảo kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm ổn định (thường 20–25°C, RH <60%).
5. Chiếu sáng & tiện nghi
• Chiếu sáng không chói lóa, khoảng 500 lux, tránh đổ bóng.
• Hệ thống cấp nước, hút khí, cấp khí vô trùng cần bố trí hợp lý.
6. An toàn sinh học
• Có khu vực khử trùng tay, thay đồ bảo hộ, vòi rửa khẩn cấp.
• Thiết bị an toàn sinh học như tủ an toàn sinh học cấp II hoặc III, autoclave, hộp vận chuyển mẫu kín khí.
ThS.KTS Phạm Thanh Truyền
Cựu Giảng viên ĐH Kiến trúc HCM
Tổng Giám đốc Cát Mộc Group
