Khu xét nghiệm PCR là khu vực trong phòng xét nghiệm sinh học dùng để thực hiện kỹ thuật khuếch đại gen – một phương pháp sinh học phân tử rất nhạy, thường được dùng để phát hiện virus, vi khuẩn, và các đoạn DNA/RNA cụ thể.
1. Phân khu chức năng tách biệt (theo luồng mẫu):
Nên chia khu PCR thành 3-4 vùng độc lập, có kiểm soát chặt chẽ về lối ra vào:
• Vùng chuẩn bị mẫu (Sample Preparation) – tiếp nhận và tách chiết RNA/DNA.
• Vùng pha Master Mix – chuẩn bị hóa chất PCR, không tiếp xúc với mẫu bệnh phẩm.
• Vùng nạp PCR (Thermal Cycler Zone) – chứa máy PCR, có thể là máy RT-PCR.
• (Tùy chọn) Vùng phân tích sau PCR – nếu dùng sản phẩm PCR cho phân tích khác.
Tuyệt đối không đi ngược luồng! Mẫu và hóa chất không được quay ngược vào vùng pha chế.
2. Kiểm soát luồng di chuyển và nhiễm chéo:
• Luồng nhân viên: mỗi khu nên có cửa vào riêng, hoặc airlock nếu có thể.
• Luồng mẫu: có khay chuyển mẫu, cửa chuyển mẫu một chiều (pass box) giữa các khu.
• Luồng không khí: dùng áp suất dương ở khu pha hóa chất và áp suất âm ở khu xử lý mẫu.
3. Vật liệu hoàn thiện phòng PCR:
• Tường, sàn, trần kháng khuẩn, không thấm nước, dễ lau chùi (như PVC, inox, sơn epoxy).
• Không dùng vật liệu dễ bám bụi, nứt gãy, gỗ hoặc thạch cao thô.
4. Trang thiết bị cơ bản cần bố trí:
• Tủ an toàn sinh học cấp II (cho xử lý mẫu).
• Máy ly tâm lạnh, pipette điện tử, tủ lạnh âm sâu.
• Máy PCR thời gian thực (Real-time PCR).
• Điều hòa độc lập, hệ thống HEPA filter nếu có thể.
• Hệ thống khử trùng UV, đèn chiếu UV trong các phòng.
5. Yếu tố vận hành và an toàn sinh học:
• Khu PCR nên đạt cấp độ an toàn sinh học cấp 2 (BSL-2) trở lên.
• Có lối thoát hiểm riêng, hệ thống báo cháy, PCCC tiêu chuẩn y tế.
• Nên có khu vực giao – nhận mẫu rõ ràng giữa khu xét nghiệm thường và khu PCR.
6. Định hướng bố trí không gian:
• Nếu diện tích nhỏ, bạn có thể làm khối PCR tách biệt trong module, dùng pass box và kiểm soát áp suất.
• Nếu đủ lớn, hãy bố trí tuyến tính theo chuỗi luồng công việc từ tiếp nhận mẫu → tách chiết → pha hóa chất → chạy PCR → phân tích.
Ảnh: Khu xét nghiệm PCR bệnh viện Đại Học Y Dược Buôn Ma Thuột, công trình đoạt giải thưởng Kiến trúc Châu Á 2024.
ThS.KTS Phạm Thanh Truyền
Cựu Giảng viên ĐH Kiến trúc HCM
Tổng Giám đốc Cát Mộc Group
